ไปที่หน้าเวบนานาไบโอ

การสืบพันธุ์ของพืชมีดอก

 

1. ลักษณะสำคัญของพืช    2. โครงสร้างของดอกไม้    3. การสร้างเซลล์สืบพันธุ์ของพืชมีดอก    4. การถ่ายละอองเรณู    5. การปฏิสนธิของพืชมีดอก   6. ผล   7. เมล็ด   8. การใช้ประโยชน์จากโครงสร้างของผลและเมล็ด         กดเลือกหัวข้อที่จะศึกษา

 

 

โครงสร้างของดอกไม้

     ดอกไม้ประกอบด้วยส่วนประกอบที่สำคัญ 4 ส่วน โดยทั่วไปมีส่วนประกอบ 4 ชั้น  เรียงเป็นวงที่ฐานดอก (receptacle) ได้แก่
     ๐ วงกลีบเลี้ยง (calyx)  ประกอบด้วยกลีบเลี้ยง (Sepal)
     ๐ วงกลีบดอก (corolla) ประกอบด้วย กลีบดอก (Petal)
     ๐ วงเกสรตัวผู้ (androecium) ประกอบด้วย เกสรเพศผู้ (Stamen)
     ๐ วงเกสรเพศเมีย (gynoecium) ประกอบด้วย เกสรเพศเมีย (pistil)

 

     จากที่กล่าวมาแล้วว่า ระยะสปอโรไฟต์ มีสปอมาเทอร์เซลล์ เพื่อทำหน้าที่แบ่งเซลล์สร้างสปอร์ โดยสปอร์มาเทอร์เซลล์ พบภายในเกสรเพศผู้ และ เกสรเพศเมีย  ซึ่งแต่ละส่วนมีส่วนประกอบดังนี้

 

โครงสร้างเกสรเพศเมีย

     เกสรเพศเมีย ประกอบด้วย ยอดเกสรเพศเมีย (Stigma) , ก้านเกสรเพศเมีย (Style) , รังไข่ (Ovary) ภายในรังไข่พบ ออวุล (Ovule) พบส่วนประกอบ เช่น ผนังออวุล ก้านออวุล รูไมโครไพล์ กลุ่มเซลล์นิวเซลลัส และ สปอร์มาเทอร์เซลล์ ซึ่งพบในโครงสร้างเกสรเพศเมีย  เรียกว่า เมกะสปอร์มาเทอร์เซลล์ (megaspore mother cell)

 

 

โครงสร้างเกสรเพศผู้

     เกสรเพศผู้ ภายนอกพบส่วนประกอบที่สำคัญ คือ อับเรณู (anther) และก้านชูอับเรณู (filament) เมื่อตัดแนวขวางที่อับเรณู จะพบโพรงอับเรณู (Pollen sac) ภายในโพรงอับเรณูจะพบกลุ่มเซลล์ขนาดเล็ก คือ ไมโครสปอร์มาเทอร์เซลล์

 

การจำแนกดอกไม้

     ๐ จำแนกตามส่วนประกอบที่สำคัญ ได้แก่ กลีบเลี้ยง กลีบดอก เกสรตัวผู้ และเกสรตัวเมี  มีครบทั้ง 4 ส่วน เรียก ดอกสมบูรณ์ (Complete flower) เช่น  ดอกบัวหลวง ดอกมะเขือ ดอกพริก ถ้าขาดองค์ประกอบใดองค์ประกอบหนึ่งเรียกดอกไม่สมบูรณ์ (incomplete flower)เช่นดอกฟักทอง ดอกตำลึง ดอกบวบ

     ๐ จำแนกตามการมีเกสรเพศ ถ้าในหนึ่งดอกพบทั้งเกสรเพศผู้ และเพศเมีย เรียก ดอกสมบูรณ์เพศ (perfect flower) ถ้าพบเฉพาะเกสรเพศเมีย เรียก ดอกตัวเมีย ถ้าพบเฉพาะเกสรตัวผู้ เรียกดอกตัวผู้ จัดเป็นดอกไม่สมบูรณ์เพศ (imperfect flower)

     ๐ จำแนกตามตำแหน่งของรังไข่เมื่อเทียบกับตำแหน่งวงกลีบ ได้แก่ ดอกที่มีรังไข่อยู่เหนือวงกลีบ (superior ovary) เช่น ดอกหางนกยูงไทย , ดอกมะเขือ , ดอกตะขบ , ดอกจำปี , ดอกพริก , ดอกถั่ว , ดอกมะละกอ และดอกส้ม และดอกที่มีรังไข่อยู่ใต้วงกลีบ (inferior ovary) เช่น ดอกตำลึง , ดอกฟักทอง ,ดอกแตงกวา ,ดอกบวบ ,ดอกทับทิม ,ดอกกล้วยไม้ ,ดอกพลับพลึง และ ดอกพุทธรักษา

     ดอกช่อบางชนิด เมื่อมองจากลักษณะภายนอกจะคล้ายดอกเดี่ยว เช่น ดอกทานตะวัน ดอกบานชื่น ดอกดาวเรือง ส่วนใหญ่เรียกดอกรวม หรือดอกร่วม ตัวอย่างดอกทานตะวัน จะมีดอกวงนอกซึ่งเป็นดอกสมบูรณ์เพศ และดอกวงใน จัดเป็นดอกเพศเมีย โดยทั้งดอกวงใน และดอกวงนอกจะอยู่บนฐานดอกร่วม (common receptacle) ที่ขยายออกเป็นวงคล้ายจาน

 

ความสัมพันธ์ของดอกกับการเกิดผล

ลักษณะ และส่วนประกอบของดอกไม้ มีความสัมพันธ์ กับการเกิดผล แบ่งเป็น
     ๐ ผลเดี่ยว (simple fruit) เกิดจาก หนึ่งดอกมี 1 รังไข่ ซึ่งหนึ่งรังไข่เจริญเป็นหนึ่งผลเรียกผลเดี่ยว โดยดอก อาจเป็นดอกเดี่ยว หรือดอกช่อก็ได้  ดอกเดี่ยวเช่น ผลตะขบ  , ดอกช่อ เช่น ผลมะม่วง

     ๐ ผลกลุ่ม (aggregate fruit)  เกิดจาก หนึ่งดอกมีหลายรังไข่ แต่ละรังไข่เจริญไปเป็นผลย่อยหนึ่งผล เกาะบนฐานรองดอกเดี่ยวกัน เช่น น้อยหน่า บัวหลวง จำปา

     ๐ ผลรวม (multiple fruit) เกิดจากดอกย่อยของดอกช่อจำนวนมากอยู่ เบียด ชิดติดกัน เมื่อแต่ดอกมีการเจริญไปเป็นผล ผนังผงของแต่ละดอกเชื่อกันเกิดเป็นผลคล้ายหนึ่งผล เรียกผลรวม เช่น ผลยอ ผลขนุน